नेपाली श्रमिकको मुख्य गन्तव्य मलेसिया, साउदी अरेबिया, कतार, युएई, बहराइन, ओमनलगायतका मुलुकमा नेपाली कामदारले विभिन्न किसिमका समस्या झेल्दै आएका छन् । म्यानपावर कम्पनी र रोजगारदाता कम्पनीको बदमासीका कारण हुने दोहोरो श्रम–सम्झौताले नेपाली कामदार ठगिने गरेका हुन् । फ्री भिसा फ्री टिकट लागू भए पनि ती मुलुकमा जाने कामदारले स्वदेशी म्यानपावर कम्पनीलाई चर्को सेवाशुल्क तिर्न बाध्य छन् । त्यस्तै रोजगारीका क्रममा बन्धकसरहको जीवन जिउन बाध्य हुनेदेखि काम गरेको ज्याला नपाउने, गैरकानुनी रूपमा ज्याला कट्टी, व्यक्तिगत कागजात नियन्त्रणदेखि शारीरिक एवं यौनजन्य दुव्र्यवहार खेप्न विवश रहेको प्रतिवेदनमा औँल्याइएको छ ।

 

 

वैदेशिक रोजगार विभागमा परेको हुल उजुरी ७५ दशमलव २३ प्रतिशत उजुरी मलेसिया, साउदी अरेबिया, कतार र युएईमा गएका कामदारका तर्फबाट दर्ता भएको उल्लेख छ । विभागका अनुसार आर्थिक वर्ष ०७२-७३ देखि ०७३-७४ सम्म मात्र ६ हजार ८ सय ३१ उजुरी दर्ता भएका छन् । गत आर्थिक वर्षदेखि कन्सुलर सेवा विभागले वैदेशिक रोजगारमा समस्या भोगेका श्रमिकका उद्धारका लागि अनलाइनमार्फत निवेदन दिन सक्ने व्यवस्था गरेको छ । सोही कारण एक वर्षमा १८ मुलुकबाट २ सय २७ उजुरी दर्ता भइसकेका छन् । यसरी उद्धारका लागि उजुरी दिनेमा साउदी अरेबिया, मलेसिया र युएईका धेरै छन् । तर, यसरी उद्धारका लागि निवेदन दिएकामध्ये कति स्वदेश फिर्ता भए भन्ने कुनै आँकडा भने छैन ।

 

 

पछिल्लो नौ वर्षमा मात्रै वैदेशिक रोजागारीका क्रममा ८ सय १८ नेपाली कामदारले विभिन्न किसिमका अपांगता व्यहोर्नुपरेको तथ्यांक छ । वैदेशिक रोजगार प्रवद्र्र्धन बोर्डबाट अपांगता सहायता लिनेहरूमा ७ सय ८८ पुरुष तथा ३० महिला रहेका छन् । योबाहेक पनि धेरै नेपाली श्रमिक अपांग भएको हुन सक्ने अनुमान छ । श्रमिकले बढी अपांगता व्यहोरेका मुलुकमा मलेसिया, साउदी, कतार र युएई देखिएका छन् । यसरी अपांगता हुनुपर्ने प्रमुख कारण कार्यस्थलमा हुने दुर्घटना नै रहेको छ । ७० प्रतिशतभन्दा बढी अपांगता कार्यस्थलमा दुर्घटना रहेको छ भने अन्य कारणमा रोग, सडक दुर्घटना, झैझगडालगायतका पनि छन् ।

 

 

वैदेशिक रोजगारीका क्रममा पछिल्लो ९ वर्षको अवधिमा मात्रै विभिन्न २९ मुलुकमा ५ हजार ८ सय ९२ नेपाली श्रमिकले ज्यान गुमाएका छन् । सो अवधिमा सबैभन्दा बढी मलेसियामा २ हजार १ सय ५४, साउदीमा १ हजार ६ सय ३८, कतारमा १ हजार २ सय ३, युएईमा ४ सय २७ र कुवेतमा १ सय ८६ जनाको मृत्यु भएको छ । त्यसमध्ये ५ हजार ७ सय ६५ जना पुरुष र १ सय २७ जना महिला छन् । तर, मृत्युको कारण भने स्पष्ट रूपमा खुल्ने गरेको छैन । मलेसियामा मृत्यु भएका ५ सय ४६ तथा कतारमा मृत्यु भएका १ सय ४० को मृत्युका कारणमा ‘अन्य वा पहिचान हुन नसकेको’ उल्लेख छ । त्यस्तै साउदीमा मृत्यु हुने अधिकांशको कारण स्वाभाविक भनिएको छ भने कतिपयको प्राकृतिक मृत्यु बताइएको छ । युवा उमेरकै श्रमिकको मृत्यु प्राकृतिक भनिनु आफैँमा शंकास्पद रहेको पूर्वश्रम सचिव दीपेन्द्रविक्रम थापा बताउँछन् ।

 

 

 

 

ज्ञान र सीप नभएका कामदार वैदेशिक रोजगारमा जाँदा असुरक्षित देखिन्छ । तत्कालै सम्भव नभए पनि निश्चित समयपछि सीप नभएका श्रमिक वैदेशिक रोजगारीमा जानबाट रोक्ने नयाँ निर्णय लिनुपर्नेछ । यो आफैँमा महत्वपूर्ण कदम हुनेछ । सरकारले विप्रेषणलाई रोजगारमूलक तथा उत्पादनमूलक क्षेत्रमा लगाउने गरी नीति तथा कार्यक्रम ल्याउँदै छ । वैदेशिक रोजगार हाम्रा लागि प्राथमिकताका विषय नभएर बाध्यताको भएको छ । देखिएका समस्या निराकरण गर्ने दिशामा सरकार क्रियाशील छ । आम श्रमिकले अनुभूत गर्ने गरी यस क्षेत्रमा परिवर्तन ल्याउन प्रयत्न गर्नेछु ।